คำนำ
รายงานเล่มนี้ จัดทำขึ้นเพื่อต้องการศึกษาค้นคว้าเนื้อหาในงาน การเขียนแบบสั่งผลิต (Working Drawings) เพื่อให้เข้าใจ ถึงความหมาย และความสำคัญของ การเขียนแบบเพื่อสั่งผลิต ให้มีความรู้ ความเข้าใจ เพื่อใช้ประกอบการเรียนการสอนของนักเรียนนักศึกษา ต่อไป
อนึ่ง กระผมหวังเป็นอย่างยิ่งว่ารายงานเล่นนี้จะเป็นประโยชน์ ต่อ นักเรียน นักศึกษา และท่านผู้อ่านไม่มากก็น้อย
นายไพฑูรย์ นัดไป
ผู้จัดทำ
การเขียนแบบสั่งผลิต (Working Drawings)
แบบสั่งงาน (Working Drawings) หมายถึง แบบ (drawing, plan) หรือ พิมพเขียว (blueprint) ที่เขียน ขึ้นมาเพื่อแสดงความสัมพันธของชิ้นงาน (parts) ที่ประกอบกันขึ้นเปนเครื่องจักร สวนของเครื่องจักร หรือ ระบบใดระบบหนึ่ง โดยแสดงใหเห็นวา ชิ้นสวน หรือเครื่องจักรมีลักษณะรูปรางอยางไร ประกอบกันอยู อยางไร หรือชิ้นสวนหนึ่งประกอบดวยชิ้นสวนยอยกี่ชิ้น ชิ้นไหนประกอบอยูตําแหนงใด เพื่อใหชางกลโรงงาน หรือผูผลิตสามารถผลิตชิ้นสวน หรือเครื่องจักรไดอยางถูกตอง แบบสั่งงานแบงออกเปน 2 ประเภท ไดแก
- แบบแสดงรายละเอียด (Detail Drawings) มีหนาที่แสดงรายละเอียดตางๆ ของแตละชิ้นสวน (individual parts) ในสวนประกอบใหญ (assembly) ชื่ออื่นๆ ที่ใชเรียกแบบแสดงรายละเอียด ไดแก แบบรายละเอียด แบบแยกชิ้น (ดูรูปที่ 1)
- แบบประกอบ (Assembly Drawings) มีหน้าที่แสดงว่าแต่ละชิ้นส่วนมีความสัมพันธ์กันอย่างไร
ประกอบเข้ากันเป็นส่วนประกอบใหญ่ หรือผลิตภัณฑ์สุดท้ายได้อย่างไร (ดูรูปที่ 2)
แบบแสดงรายละเอียด (Detail Drawings)
แบบแสดงรายละเอียด ประกอบดวยรายละเอียดของชิ้นงานที่สําคัญ ที่จําเปนตองทราบ เมื่อตองการ สรางชิ้นงานนั้นขึ้นมา โดยทั่วไปนิยมเขียน 1 ชิ้นงานตอแบบ 1 แผน (monodetail, ดูรูปที่ 3) แตในทางปฏิบัติเรา สามารถเขียนหลายๆ ชิ้นงาน (ที่มีความเกี่ยวของกัน) อยูในแบบแผนเดียวก็ได (multidetail, ดูรูปที่ 4) เพื่อเปน การประหยัดเวลาและคาใชจาย รายละเอียดตอไปนี้ ควรจะมีอยูในแบบแสดงรายละเอียด
- Shape Description หรือ รูปรางของชิ้นงาน โดยปกติจะนิยมเขียนแบบ Orthographic เหตุผลหนึ่ง คือ เพื่อใหเห็น true length ของชิ้นงาน สําหรับชิ้นสวนที่มีรายละเอียดภายในชิ้นงานมาก ทําใหเวลาเขียน ภาพฉาย จะมีเสนตัดกันเปนจํานวนมาก ก็อาจใชภาพตัดขวาง (sectional view) ชวยในการอธิบายได ในกรณีที่ใชโปรแกรม CAD เราสามารถใชภาพ 3 มิติ (3D Model) เพื่อชวยในการอธิบายรูปรางให ชัดเจนยิ่งขึ้น
- Size Description หรือ การบอกขนาด (dimensioning) ใหระบุขนาดชิ้นงานโดยละเอียด เทาที่จําเปน
- Notes หรือ บันทึกขอความ (ถึงชางในโรงงาน) ซึ่งอาจจะเปนคําอธิบายวาจะใชเครื่องมืออะไรในการทําชิ้นงานนี้ การเจาะรู ลักษณะของผิวชิ้นงานที่ตองการ คาพิกัดขนาดที่ยอมรับได และอื่นๆ
- Title Block หรือ Title Strip หรือ กรอบชื่อแบบ จะประกอบไปดวย ชื่อของชิ้นงาน สถานที่เขียนแบบ หรือ บริษัทเจาของแบบ ชื่อผูเขียนแบบ มาตราสวน วันที่ เลขที่แผน และอื่นๆ (ดูรูปที่ 5)
- Scale สเกล หรือ มาตราสวน ในการเลือกสเกล ปกติจะใช 1:1 เรียกวา สเกลเทา (full size) กรณีเขียน ในสเกลยอ ก็อาจใช 1:2 (half size), 1:4, 1:8, … หรือกรณีเขียนสเกลขยาย ก็สามารถใช 2:1 (double size), 4:1, 5:1, … เปนตน โดยทั่วไปเราจะใชเพียงมาตราสวนเดียวในหนึ่งหนากระดาษ ยกเวนจะมี note ชี้แจงสําหรับรูปที่ใชสเกลแตกตางจากรูปอื่นๆ ในหนากระดาษ